گفته‌های حاتمی‌کیا از «به وقت شام» تا «بازمانده» در سوریه
ابراهیم حاتمی کیا با تاکید بر اینکه «آژانس شیشه ای» به عنوان مشهورترین فیلمش، سیاسی‌ترین فیلم سینمای ایران تلقی می‌شود، گفت: هرگز مایل نبودم فیلمی بسازم که جنبه هنری و جشنواره‌ای داشته باشد، بلکه دوست دارم طیف‌های مختلفی از مردم اثر را تماشا کنند.
نشست خبری فیلم سینمایی «به وقت شام» در سوریه همزمان با اکران در شهرهای مختلف این کشور با حضور ابراهیم حاتمی‌کیا برگزار شد و این فیلمساز اظهاراتی را درباره این فیلم و نیز اینکه ابتدا قرار بوده او فیلم «بازمانده» را بسازد مطرح کرد.
ابراهیم حاتمی‌کیا در ابتدای این نشست گفت: بنده قبل از اینکه جنگ در سوریه آغاز شود دو بار به اینجا آمده بودم و فضای سوریه را تا حدی می‌شناختم. آنچه که در سوریه رخ داده، این است که کسانی که در اینجا درحال جنگ هستند همه مدعی دین هستند و مدعی اینکه با نگاه اسلامی در حال جنگند، که همین مسئله باعث پیچیدگی موضوع می‌شود و به نظرم سینما می‌توانست بخشی از این موضوع را باز کند.
وی در ادامه افزود: خدا را شاکرم قبل از وقوع فاجعه در بوسنی، فرصت پیدا کردم در روزهایی که هنوز جنگ به اتمام نرسیده بود، فیلمی داستانی از شرایط موجود در آنجا بسازم که متاسفانه هرگز موفق به دیدار با افراد بوسنیایی و مشاهده واکنش آنها نسبت به فیلمم نشدم. ولی در مقابل بسیار خوشحالم که موفق به دیدن واکنش مردمان سوری نسبت به دیدن فیلم به وقت شام شدم.
او با اشاره به اینکه «من از جهت فیلمسازی مایل بودم که کاملا صفر تا صد این فیلم را در سوریه بسازم و شرایط به گونه ای بود که امکان ساختن فیلم در اینجا (مثلا در شهر تدمر) از ما سلب شد»، درباره استفاده از بازیگران سوری در این فیلم هم اظهار داشت: قاعدتا بنده برای انتخاب بازیگرها در فیلم همیشه از کمک بازیگردان استفاده می‌کنم. برای این فیلم هم سعی کردم از کسی استفاده کنم که شناخت نسبتا دقیقی نسبت به این محیط و بازیگرانش دارند. همچنین من اولین فیلمساز ایرانی نیستم که در سوریه فیلم ساخته است و قبل از بنده آقای سیف الله داد فیلم بازمانده را در سوریه ساخت.
داستان فیلم به وقت شام زاییده تخیل من است
حاتمی‌کیا در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا داستان خلبان ایرانی در فیلم واقعی است و یا اینکه واقعا برای یک رزمنده ایرانی در سوریه همچین اتفاقی افتاده است؟ اظهار داشت: من برای تحقیقاتم نزدیک به یک ماه در سوریه بودم. موضوعی که پیش آمده مثل یک تابلو نقاشی است که بنده قطعات آن را کنار هم چیده و کلاژی را ایجاد کردم که طبق تحقیقاتم قطعه قطعه این کلاژ واقعی است و کل این موضوع یعنی داستان فیلم زاییده تخیل بنده است.
کارگردان فیلم سینمایی به وقت شام در پاسخ به سوالی دیگر درباره اینکه مخاطب این فیلم گفت: در تحقیقاتم با افرادی که سوری بودند همکاری داشتم، من امیدوارم مخاطب این فیلم مردم خاورمیانه، از کشور خودم، کشور شما و همه کشورهای همسایه باشند و سعی کردیم شخصیت‌هایی را وارد فیلم کنیم که مثلا از کشورهایی به غیر از خاورمیانه و قار ه‌های دیگر باشند.
به دنبال سینمای جشنواره‌پسند نبودم
حاتمی‌کیا در ادامه این نشست رسانه ای تصریح کرد: من یک سینماگر قصه گو هستم، جذابیت داستان برایم مهم است و هرگز مایل نبودم فیلمی بسازم که جنبه هنری و جشنواره ای داشته باشد و دوست دارم که طیف‌های مختلفی از مردم فیلمم را مشاهده کنند و در صدر به عنوان فیلم، لذت کافی را ببرند. در کل به عنوان اصل اول دوست داشتم که فیلم بسازم و این اصل هم برای بنده مهم بود. به عنوان مثال باند فرودگاه تدمر نزدیک به ۱۰۰۰ متر است ولی برای من اصلا مهم نبود که به این موضوع فکر کنم آیا در واقعیت هواپیمایی مثل آنچه در فیلم بود، می‌تواند در آن فرود بیاید یا نه. مهم برای ما این بوده و هست که در ساختار فیلم مخاطب باور کند که همچین موضوعی ممکن است اتفاق بیفتد.
وی در ادامه در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چه چیزی در فیلم های جنگی هست که او را به ساختن فیلم در این زمینه سوق می‌دهد؟ توضیح داد: من در ایران مشهور به کارگردانی هستم که فیلم‌های جنگی زیادی ساخته است. برای من موقعیت هایی که بیم مرگ و زندگی است جذاب است، چون خودم در این چنین فضاهایی حضور داشتم و تعقیب گر صلح و وجوه انسانی جنگ بودم. همچنین در جواب اینکه دوربین من در این فیلم دنبال چه چیزی بوده باید بگویم که دنبال آدم ها، احساسات و عواطف آنها، شادی و غم هایشان که در این موضوع درگیرند هستند.
«آژانس شیشه‌ای»؛ سیاسی‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران
حاتمی کیا درباره وجه سیاسی فیلم به وقت شام نیز گفت: منظور من از سیاسی نبودن فیلم این است که این فیلم بیانیه سیاسی نیست. به نظر من اینکه فرد سیاسی وجود ندارد، کذب محض است. مشهورترین فیلم من که آژانس شیشه ای است، سیاسی ترین فیلم تاریخ سینمای ایران تلقی می‌شود.
قرار بود بازمانده را من بسازم!
کارگردان به وقت شام در پاسخ به سوال «اگر جنگ نبود آیا شما باز هم رغبت می‌کردید که در رابطه با سوریه فیلمی بسازید؟ و اگر می‌ساختید در چه حوزه ای بود؟» تاکید کرد: اگر جنگ نبود امکان نداشت که من فیلمی درباره سوریه بسازم و فقط برای زیارت به اینجا می آمدم. لازم به ذکر است که در ابتدا قرار بود فیلم بازمانده آقای داد را بنده بسازم اما به جهت بروز برخی مسائل شخصی قبول نکردم.
وی در ادامه افزود: ما سعی می‌کنیم در همه جا نقاط مشترک با خودمان را پیدا کنیم. هر کشوری ممکن است با کشور دیگر نقاط مشترک داشته باشد مثل دشمن مشترک کشور سوریه و ایران که اسراییل است. سوریه تاریخ بسیار مهمی دارد و امکان ندارد که بتوان با آن شوخی کرد و به نظر من حرف های شنیدنی زیادی دارد.
ابراهیم حاتمی کیا همچنین در خصوص واکنش حاج قاسم سلیمانی بعد از تماشای فیلم به وقت شام گفت: واقعیت این است که من از برخورد با او می‌ترسیدم و هنگامی هم که قرار شد فیلم را ببینیم، از او دورتر نشسته بودم ولی وقتی که فیلم را دید، خدا را شکر راضی بود و وقتی خواست من را در آغوش بکشد، گریه کرد. بسیار خوشحال بودم از اینکه سردار سلیمانی فیلم من را تحسین کرد.
منبع :ایسنا
نوشته گفته‌های حاتمی‌کیا از «به وقت شام» تا «بازمانده» در سوریه اولین بار در نقد فارسی. پدیدار شد.
