توصیه های بهداشتی برای جلوگیری از چاقی
زمانی وزن بدن افزایش می‌یابد كه مقدار انرژی به دست آمده از مصرف مواد غذایی از مقدار انرژی كه با فعالیت روزمره سوزانده و مصرف می‌شود، بیشتر باشد. اگر مقدار افزایش وزن در حدی باشد كه مقدار نمایه توده بدنی بین 29.9 تا 25 كیلوگرم بر مترمربع باشد اضافه وزن و اگر 30 و بالاتر باشد، چاقی محسوب می‌شود.
چه عواملی باعث چاقی می‌شوند؟
– مصرف غذاهای پرانرژی مانند مواد قندی و چربی‌ها و پرخوری و بی‌علاقگی به میوه‌ها و سبزی‌ها
– كم تحركی
– افرادی كه با افزایش سن، كم تحرك هستند و بیشتر می‌خوابند بالطبع نیاز به انرژی كمتری دارند، اما دریافت انرژی یعنی مواد غذایی را كه مصرف می‌كنند به مقدار لازم كاهش نمی‌دهند
– بیماری‌هایی كه سبب كاهش فعالیت می‌شوند مانند بیماری‌های استخوانی مفصلی مانند آرتروز
– اختلال در فعالیت برخی از غدد داخلی بدن مانند كم كاری غده تیرویید
– زمینه ارثی چاقی
اضافه وزن و چاقی چه عوارضی دارند؟
هر چه وزن بیشتر باشد قلب مجبور است سخت‌تر كار كند. چاقی سبب بروز بسیاری از بیماری‌ها می‌شود كه برخی از آنها عبارتند از بیماری‌های قلبی و عروقی (مانند سكته قلبی، سكته مغزی و فشار خون بالا)، عوارض ریوی، دیابت، بیماری كبد و مجاری صفراوی (مانند سنگ كیسه صفرا و مجاری صفراوی، سیروز كبدی و…)، نقرس، آرتروز و درد مفاصل، برخی سرطان‌ها مانند (سرطان رحم)، فتق و ایجاد واریس.باید به خاطر داشت كه اگر بتوان وزن را كم كرد و به وزن مناسب رسید می‌توان از بروز این مشكلات تا حد زیادی جلوگیری كرد.كاهش وزن تا رسیدن به حد مطلوب باید تدریجی و مداوم باشد و این بسیار بهتر و سالم‌تر از كم كردن سریع وزن است. بهترین راه برای این كار، افزایش فعالیت بدنی، اصلاح رژیم و عادت‌های غذایی و كاهش مصرف انرژی است. به این ترتیب لازم است مصرف غذاهای پرانرژی مانند غذاهای چرب و شیرین كاهش یابد.
توصیه‌های بهداشتی برای جلوگیری از چاقی و اضافه وزن
رژیم غذایی: رعایت برنامه غذایی و تغذیه صحیح سبب می‌شود كه ضمن تامین نیازمندی‌های اصلی مواد مغذی از زیاده‌روی در مصرف غذا خودداری كرده و سلامتی فرد تضمین شود. بر این اساس لازم است:
– مصرف غذاهای چرب یعنی مصرف لبنیات پرچرب، روغن، كره، گوشت قرمز پرچربی، كله و پاچه، سیرابی و شیردان، جگر، مغز، قلوه، دل، سس سالاد و پوست مرغ به حداقل برسد.
– غذاها بیشتر به صورت آب‌پز، بخارپز یا كباب شده تهیه شوند.
– مواد غذایی فیبردار مانند سبزیجات مختلف، میوه‌ها، نان سبوس‌دار، حبوبات (لوبیا، عدس، نخود، ماش، لپه و باقلا) و غلات (برنج، گندم سبوس‌دار و جو با پوست) بیشتر مصرف شوند.
– بهتر است تخم‌مرغ بویژه زرده آن حداكثر هفته‌ای دو عدد مصرف شود.
– بهتر است برای پخت و پز از روغن مایع استفاده شود.
– مصرف غذاهای پرانرژی نشاسته‌دار و دارای قند زیاد مانند انواع ماكارونی، سیب‌زمینی، نان و برنج به ویژه مصرف قند و شكر (قند خالص)، نوشابه‌های شیرین، شیرینی‌ها و شكلات به حداقل كاهش یابد.
– از مصرف غذاهای آماده پرانرژی (غذاهای فوری یا میان وعده) مانند چیپس، پیراشكی، سمبوسه، سوسیس و كالباس تا حد امكان پرهیز شود.
– وعده‌های غذا خوردن افزایش یابد اما میزان غذای مصرف شده در هر وعده كم باشد. نوع غذا خیلی مهم‌تر از مقدار آن است. لازم است در ساعات منظم غذا خورده شود.
ورزش: سمت دیگر ترازوی تعادل وزن، ورزش است. قرار دادن ورزش در برنامه زندگی روزمره همچون خواب و غذا امری ضروری است. بهترین، آسان‌ترین و مناسب‌ترین ورزش پیاده‌روی است كه با سرعت متوسط (حدی كه در حین فعالیت قادر به صحبت باشید) انجام شود.
– اگر بالای 40 سال هستید، حتی اگر بیماری خاصی ندارید قبل از شروع ورزش یا افزایش فعالیت بدنی با پزشك مشورت كنید. ضمنا باید توجه داشت افراد مسن، بیماران قلبی، افراد مبتلا به بیماری‌های مفصلی و مبتلایان به آسم باید قبل از اقدام به ورزش مورد معاینه پزشك قرار گیرند.
– اگر فقط فعالیت بدنی افزایش یابد در حد محدودی باعث كاهش وزن می‌شود، لذا باید حتما با مصرف كمتر مواد غذایی همراه باشد.
– توصیه می‌شود حداقل هفته‌ای سه مرتبه (ترجیحا هر روز) به مدت نیم ساعت تمرینات ورزشی با شدت متوسط انجام شود. این مدت را می‌توان به مدت‌های كوتاه‌تر حداقل 10 یا 15 دقیقه‌ای تقسیم كرد.
– در كارهای روزمره، فعالیت خودتان را زیاد كنید. چاقی فقط یك مشكل زیبایی نیست همانطور كه گفته شد، وزن اضافی سلامت شما را به خطر می‌اندازد. پس به محض اینكه به وزن مناسب رسیدید برای نگهداری آن باید به ورزش و خوردن غذای متعادل و مناسب ادامه بدهید.
