فلج بل یا بلز چیست + روش درمان
فلج بلز (Bell’s palsy) یا فلج صورت به طور ناگهانی و بدون علت دقیق و مشخص در افراد سالم اتفاق می‌افتد. فلج بل در سالمندان و افراد دارای فشار خون بالا شیوع بیشتری دارد.
فلج بلز (Bell’s palsy) چیست؟
فلج بلز یا فلج نیمه صورت یک نوع فلج محیطی عصب هفتم مغزی است که معمولا به صورت یک طرفه و ناگهانی شروع می‌شود. فلج بل شایعترین علت فلج صورت است و در واقع به موارد ایدیوپاتیک فلج حاد محیطی عصب فاسیال، فلج بل گفته می‌شود.
اگرچه دلالیل زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد فلج بل دارای یک مکانیسم التهابی ویروسی است. در سال ۱۸۲۹ آقای Charles Bell نشان داد که عضلات حالت دهنده صورت از عصب زوج هفتم کرانیال عصب‌گیری می‌کنند.
امروزه فلج بل فقط به مواردی از فلج صورت اطلاق می‌شود که فلج ناگهانی است و بدون علت مشخص در یک فرد سالم اتفاق می‌افتد.
علت ایجاد فلج بل کدام است؟
فلج بل شایعترین علت فلج صورت است. شیوع بل بین ۱۵ تا ۴۰ مورد در ۱۰۰ هزار نفر در سال است. علت ایجاد احتمالی که برای فلج بل ذکر شده است شامل مکانیسم ایمنی التهابی ویروسی، نارسایی عروق کوچک، نوروپاتیک ایسکمیک و واکنش‌های اتوایمیون است.
علتی که بیشتر روی آن تاکید می شود مکانیسم ایمنی التهابی ویروسی است.
چه کسانی دچار فلج نیمه صورت می‌شوند؟
در مطالعاتی که درباره ریسک فاکتورهای فلج بل انجام شده، نشان داده شده است که این بیماری در افراد دیابتیک، هیپرلیپدمی، فشار خون بالا، افراد مسن، زنان حامله مخصوصا در زنان مبتلا به پره اکلامسی، سابقه فامیلی فلج بل، سابقه قبلی فلج بل و عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفس فوقانی شیوع بیشتری دارد.
پیش آگهی برای اکثریت بیماران مبتلا به فلج بل عالی است. ۸۰% تا ۹۰% بیماران بهبودی کامل دارند. مهمترین فاکتور در پیش آگهی، کامل یا ناکامل بودن فلج بل است.
در صورتی که فلج ناکامل باشد ۹۵% تا ۱۰۰% با بهبودی کامل همراه است. فاکتورهای دیگری که با پیش آگهی بد همراه هستند شامل Hyperacusis، کاهش اشک، سن بالای ۶۰ سال، دیابت، بالا بودن فشار خون، درد گوش و درد قدام صورت هستند.
نکات مهم در مورد سندرم فلج بلز پالسی
توجه به نکات زیر در مورد سندرم فلج بلز پالسی لازم است:
- هر بیماری که به علت فلج محیطی نیمه صورت مراجعه می‌کند از نظر قند و بیماری فشار خون باید بررسی شود.
- بازگشت بیماری در افراد دیابتی دو برابر افراد سالم است.
- شایعترین نشانه پیش از بروز فلج زوج هفتم، درد پشت گوش می‌باشد، بسیاری از این بیماران به این علامت توجهی ندارند و در طی سوال کردن از آن‌ها مساله آشکار می‌شود.
- شروع درمان با کورتیکو استروِئید در روزهای اول بیماری موجب تسریع بهبودی می‌گردد.
- بهتر است فیزوتراپی passive از روزهای اول بیماری، ولی تحریکات الکتریکی از اواخر هفته دوم شروع شود.
- حتما به بیماران تاکید شود که فلج نیمه صورت به منزله سکته مغزی نیست.
عوارض فلج بلز خفیف و شدید
عوارض بیماری فلج بلز شامل موارد زیر است:
- زخم قرنیه و التهاب قسمت درونی پلک چشم.
- اشک تمساح: در اثر ترمیم نا‌به‌جا در دوره نقاهت موجب می‌گردد که هنگام غذا خوردن یا استفاده بیشتر از عضلات صورت موجب اشک ریزش می‌گردد.
- آفتاب در حال غروب: زمانی که بیمار می‌خواهد چشم‌هایش را ببندد، به جای پایین آمدن پلک، کره چشم حرکت می‌کند و به پایین می‌چرخد.
- Revers malcusgun: فنومن ماکوسگان معکوس از عوارض بل است که هنگام باز کردن دهان موجب بسته شدن پلک می‌شوند.
- Hemifacial spasm: جمع شدن عضله‌های یک نیمه صورت از عوارض نادر و دیررس بیماری می‌باشد.
- نامتقارن شدن چهره
علائم فلج بلز (فلج صورت) چیست؟
از علائم اصلی فلج صورت بلز، ضعف حاد یک طرفه صورت می‌باشد که دلیل خاصی برای آن وجود ندارد. فلج به یکباره شروع می‌شود و معمولا پس از شروع، چند روز علائم به بدترین حالت خود می‌رسند. بهبودی به طور معمول پس از دو هفته شروع می‌شود و حداکثر تا شش ماه به طول می‌انجامد.
فلج عضلات صورت باعث افتادگی در همان سمت صورت می‌شود. به علاوه ناتوانی در استفاده از عضلات صورت سبب ریزش آب دهان و ناتوانی در پلک زدن و بستن چشم است.
علاوه بر فلج یکطرفه، سایر علائم مانند درد در گوش و یا پشت آن، بی‌حسی و یا گزگز و مورمور در سمت درگیر صورت، از دست دادن حس چشایی در سمت قدامی زبان، به علاوه سردرد و یا تغییر در میزان اشک چشم و بزاق دهان دیده شده است. همچنین در بعضی از موارد نادر، فلج بل به صورت دو طرفه بوده است.
درمان شما بر اساس علت فلج صورت، اگر علتی برای آن وجود داشته باشد، شدت علائم و مدت بهبودی شما مشخص می‌شود.
چنانچه علت فلج صورت، بیماری، خصوصا موارد ویروسی باشد از داروهای ضد ویروس استفاده می‌شود؛ در غیر این صورت درمان اصلی معمولاً استفاده گروهی خاص از داروهای ضد التهابی است.
مهمترین مسئله در طی این بیماری بهداشت چشم می‌باشد. از آنجایی که شما نمی‌توانید پلک بزنید؛ به مرور چشم شما خشک می‌شود. بنابراین باید مرتباً آن را مرطوب کنید و یا از پمادهای مناسب استفاده کنید.
درمان‌های توانبخشی مانند فیزیوتراپی می‌توانند از پیامدهای ناشی از این بیماری پیشگیری کنند.
فیزیوتراپی و درمان قطعی فلج بلز
برای فیزیوتراپی و درمان قطعی فلج بلز از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
- بیوفیدبک: یادگیری آگاهانه استفاده درست از عضلات، انقباض صحیح عضلات درگیر با فیدبک تصویری و شنیداری
- تحریکات الکتریکی قلمی: جریان IDC
- IR با محافظت از چشم – دیاترمی روی گوش آسیب دیده
- ماساژ strocking از وسط صورت به سمت گوش‌ها
- ماساژ finger kneading بدون استرچ عضلانی
- ماساژ vibration با نوک انگشت روی محل ورود عصب به صورت
- ماساژ effleurage از سه بخش صورت در جهت جریان لنف
- حرکات صورت در مقابل آیینه
- Nerve irradiation
